โรงเรียนบ้านควนเก จังหวัดสตูล เป็นโรงเรียนที่นำวิชาโครงการฐานวิจัย (Research-Based Learning) หรือ RBL มาเป็นเครื่องมือหนึ่งที่ช่วยในการเรียนรู้ โดยหลักการคือให้เด็กเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างอิสระ ผ่านกิจกรรมหรือประสบการณ์ใกล้ตัว เช่น การศึกษาสีประกอบอาหารจากธรรมชาติ การทำขนมโรตีกรอบ รวมถึงการศึกษาพันธุ์ข้าวในชุมชนตัวเอง แบ่งออกเป็นขั้นตอน ทั้งสิ้น 14 ขั้นตอน เริ่มจาก…
1. เรียนรู้เรื่องใกล้ตัว
เพื่อทำความรู้จักเรื่องที่จะทำ ได้รู้จักตนเอง รู้จักผู้อื่น รู้จักชุมชน หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัดของตัวเอง
2. สำรวจ/วิเคราะห์/จำแนกและเลือกเรื่อง
เพื่อสำรวจเรื่องราวรอบตัว เช่น ทุนในชุมชน ทั้ง 5 ทุน ว่าพบอะไรบ้าง จากนั้น วิเคราะห์ข้อมูล และเลือกเรื่องที่สนใจขึ้นมาทำ
3. พัฒนาเป็นโจทย์วิจัย
ช่วยกันเหลาประเด็นให้เล็กลง ค้นหาความสำคัญของเรื่องไปเขียนเป็นหลักการและเหตุผลของโครงงาน จากนั้นตั้งคำถามย่อยในสิ่งที่อยากรู้ให้ได้มากที่สุด
4. ออกแบบวิจัย
ช่วยกันตรวจสอบคำถามวิจัย เพื่อค้นหาวิธีการหาคำตอบ กำหนดกลุ่มเป้าหมาย แหล่งเรียนรู้ และผลที่คาดว่าจะได้รับ
5. นำเสนอโครงงาน
6. สร้างเครื่องมือในการเก็บข้อมูล
เพื่อค้นหาวิธีเก็บข้อมูล เช่น การสัมภาษณ์ผู้รู้จริง
7. ลงพื้นที่เก็บข้อมูล
8. ตรวจสอบข้อมูล
นำข้อมูลและประสบการณ์ที่ได้จากการลงพื้นที่ มาประเมิน วิเคราะห์ และสกัดผลออกมา
9. คืนข้อมูลสู่ชุมชน
10. กำหนดทางเลือกใหม่
11. จัดทำแผนปฏิบัติการ
12. ทดลองลงมือปฏิบัติ
13. สรุปผล
14. นำเสนอผลการวิจัย
เห็นได้ว่าหัวใจหลักในวิชาโครงงานฐานวิจัย RBL เริ่มจากเรื่องง่ายๆ โดยการตั้งโจทย์ให้เด็กได้เรียนรู้เรื่องใกล้ตัว ผ่านการสำรวจต้นทุนในชุมชนของพวกเขาและคัดเลือกเรื่องที่จะศึกษาจากความสนใจของพวกเขาเอง ผลลัพธ์ของ RBL นอกจากติดอาวุธให้เด็กกล้าคิด กล้าแสดงออก และได้เรียนในสิ่งที่เขาต้องการแล้ว ยังเชื่อมโยงพ่อแม่ โรงเรียน และชุมชน ให้เป็นหนึ่งเดียวกันโดยมีเด็กเป็นศูนย์กลางอีกด้วย
หมายเหตุ: โรงเรียนบ้านควนเก จังหวัดสตูล เป็นโรงเรียนหนึ่งในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา จ.สตูล สนับสนุนการพัฒนาการจัดการเรียนรู้ของโรงเรียนโดย สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ศูนย์วิจัยด้านเด็กและเยาวชน คณะครุศาสตร์ จุฬาฯ และศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่น จ.สตูล
