- ความเปราะบาง (Vulnerability) คือ ความกล้าหาญที่จะเป็นตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นความคิด ความรู้สึก แม้มันอาจจะดูไม่ดี แม้อาจจะมีคนไม่เห็นด้วย แม้จะเสี่ยงต่อการถูกปฏิเสธ เพราะคุณเพียงแค่เลือกที่จะเป็นตัวเอง ไม่ใช่เพราะคุณต้องการการยอมรับ หรือต้องการอย่างอื่น
- ช่วงแรกที่เริ่มยอมรับและเผชิญหน้ากับความเปราะบาง อาจทำให้คุณรู้สึกไม่ปลอดภัย ไม่มั่นใจในการกระทำตนเอง คุณอาจกังวลที่ต้องพูดว่าตัวเองรู้สึกอย่างไร กังวลที่ต้องยอมรับว่าคุณทำอะไรได้ไม่เก่ง รู้สึกแย่เวลาต้องยอมรับว่าตนเองผิดบ้าง หรือประหม่าเวลาที่จะบอกรักคนรอบข้าง
- ความเป็นมนุษย์มีทั้งแง่บวกและแง่ลบ ในความเข้มแข็งมีความเปราะบาง ในความเปราะบางมีความเข้มแข็ง ความเปราะบาง คือ แผนที่ขุมทรัพย์ที่เอาไว้สำรวจตนเอง ซึ่งจะทำให้เราเห็นว่าพื้นที่ตรงไหนที่เรายังต้องทำความเข้าใจตัวเองเพิ่ม เพราะฉะนั้นอย่าโกรธตัวเองไปเลยหากยังคงพบพื้นที่เปราะบางในใจ
ย้อนกลับไป 4 – 5 ปีที่แล้ว ผมพึ่งเริ่มสนใจจิตวิทยาเพราะอยากที่จะมีความสุขในชีวิตมากขึ้น ผมใช้เวลาส่วนใหญ่ของปีแรกไปกับการอ่านหนังสือเกี่ยวกับการมีความสุข แต่เป็นเรื่องน่าแปลกแม้จะอ่านเยอะแค่ไหน ผมกลับรู้สึกว่าตนเองไม่ได้มีความสุขขึ้น แม้จะรู้ว่าควรทำอย่างไร แต่ใจก็กลับไม่ได้รู้สึกเช่นนั้น หลังศึกษาจิตวิทยาไปสักพักก็ได้เข้าใจว่าความสุขไม่ใช่สิ่งที่ต้องตามหาหรือพยายามอะไรเลย มันมีอยู่ในตัวเราอยู่แล้ว เพียงแค่มีบางอย่างที่ขัดขวางไม่ให้เรามองเห็น
สิ่งนั้นคือ ความเปราะบาง (Vulnerability) ความเปราะบางเป็นพื้นที่ที่หลายครั้งเต็มไปด้วยความเจ็บปวดจึงทำให้เราไม่อยากเข้าไปยุ่งเกี่ยว แน่นอนว่าเราทำเช่นนั้นเพราะคิดว่าถ้าไม่เจ็บปวดก็จะได้มีความสุข ซึ่งก็อาจจะจริงในบางเหตุการณ์ แต่ในหลายครั้งความเปราะบางก็เป็นพื้นที่ที่เอาไว้เรียนรู้เพื่อเติบโตเช่นเดียวกัน เมื่อปฏิเสธความเปราะบางและถอยห่างออกจากความเปราะบางของตัวเองมากเท่าไหร่ เรายิ่งห่างไกลจากความเป็นตัวเองมากเท่านั้น
ดังนั้น หัวใจของความสุขคือการไม่วิ่งหนีความเปราะบางในตนเองเพื่อหาความสุข แต่คือการโอบกอด ยอมรับ และแสดงความเปราะบาง
ความเปราะบาง คือ ความกล้าหาญที่จะเป็นตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นความคิด ความรู้สึก แม้มันอาจจะดูไม่ดี แม้อาจจะมีคนไม่เห็นด้วย แม้จะเสี่ยงต่อการถูกปฏิเสธ เพราะคุณเพียงแค่เลือกที่จะเป็นตัวเอง ไม่ใช่เพราะคุณต้องการการยอมรับ หรือต้องการอย่างอื่น
ความเปราะบาง = ความกล้าหาญ
เมื่อเด็กคนหนึ่งอยากได้รับความรักจากแม่ของเขา แต่ถูกเมินเฉยอย่างต่อเนื่อง เขาจึงเริ่มเรียนรู้ว่าการขอความรักจากคนรักเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ เพราะมันจะนำมาซึ่งความเจ็บปวด เมื่อเติบโตขึ้น เขากลายเป็นคนที่เมินเฉย เย็นชา ดูคล้ายคนที่ไร้หัวใจเพื่อปกป้องตนเองจากความเจ็บปวด แม้ในใจเขาจะอยากได้รับความรักมากเพียงใด แต่ความผิดหวังของการขอความรักจากคนที่สำคัญที่สุดในชีวิตก็ได้กลายเป็นความเปราะบางของเธอไปแล้ว ทุกครั้งที่เธอมีแฟน เธอจะทำเหมือนไม่สนใจแม้ในใจจะสนใจมากเพียงใด การแสดงความรักกลายเป็นพื้นที่เปราะบางที่เธอจะไม่ยอมเข้าไปเด็ดขาด
การเผชิญหน้ากับความเปราะบางของเธอเป็นเรื่องยาก เพราะเมื่อไหร่ก็ตามที่เธอพูดความรู้สึกหรือความคิดที่แท้จริง มันอาจเสี่ยงที่จะถูกปฏิเสธหรือตัดสิน แต่อีกนัยหนึ่ง การที่เธอกล้าเปราะบางก็จะกลายเป็นบ่อเกิดของความรักเช่นเดียวกัน มันเป็นไปไม่ได้เลยที่เธอจะรู้สึกได้รับความรักจากอีกฝ่าย หากเธอไม่เปิดเผยความเป็นตัวเองออกมา ซึ่งนั่นก็หมายถึงความเปราะบางด้วย
ความเปราะบางไม่ใช่ความอ่อนแอ แต่คือความกล้าหาญอย่างแท้จริง เบรนเน่ บราวน์ เจ้าของหนังสือ The Gifts of Imperfection กล่าวถึงที่มาของคำว่า Courage (ความกล้า) มาจากภาษา Latin ที่แปลว่า การบอกเล่าความรู้สึกจากทั้งหัวใจ ดังนั้น การซื่อสัตย์และกล้าหาญที่จะเป็นตัวเองในความเปราะบางล้วนเป็นสิ่งที่น่าชื่นชม มันไม่ง่ายเลยที่จะฟังเสียงหัวใจตัวเองโดยเฉพาะในสังคมที่พยายามบอก บังคับ ชี้ทางเสมอว่าเราควรเป็นอะไร เชื่ออะไร คิดแบบไหน ที่สำคัญทุกความกล้าบนโลกนี้ล้วนอาศัยความเปราะบางทั้งนั้น
หากวันนี้คุณจะบอกรักใครสักคน คุณย่อมเสี่ยงต่อการถูกปฏิเสธ หรือการที่คุณจะบอกว่าตนเองเจ็บปวดแค่ไหนจากการถูกเพื่อนดูถูกมันเป็นเรื่องยาก เพราะมนุษย์มักรู้สึกอ่อนไหวเมื่อต้องบอกความเป็นตนเองให้คนอื่นรับรู้ ถึงอย่างนั้น การเสี่ยงที่จะเปราะบาง-เป็นตัวเอง ก็เป็นโอกาสที่ทำให้คุณได้รับความรัก และความเข้าใจในแบบที่คุณเป็นจริงๆ ที่ที่เรารู้สึกว่าเราเป็นตัวเองคือที่ที่เราสามารถเปราะบางได้ แบบที่ไม่ต้องสวมหน้ากากพยายามเป็นคนอื่น
พื้นที่ใดไม่มีความเปราะบาง พื้นที่นั้นไม่มีการเชื่อมโยงความสัมพันธ์อย่างแท้จริง ความเปราะบางเป็นหัวใจที่ทำให้เราเชื่อมโยงและสนิทกันมากขึ้น คุณจะรู้สึกเหมือนที่แห่งนี้คือที่ของคุณ (Belonging)
ลองถึงเวลาที่คุณเริ่มสนิทกับเพื่อน หลายครั้งมักเกิดจากการเล่าเรื่องที่เปราะบางและเสี่ยงต่อการถูกตัดสิน เรื่องที่เรารู้สึกละอายใจ เรื่องที่บางครั้งคนอื่นฟังอาจรับไม่ได้ ความเปราะบางนั้นนำมาซึ่งความรู้สึกเชื่อใจ (Trust) หรือบางครั้งความเชื่อใจก็นำพาให้เกิดความเปราะบาง เมื่อเริ่มพูดถึงความเปราะบางจากหัวใจ มันเหมือนจะมีเส้นใยบางอย่างที่เชื่อมโยงความสัมพันธ์ให้แนบแน่นขึ้น
ความเปราะบางจะทำให้เราได้เป็นตัวเอง แน่นอนว่าคุณอาจเสียบางคนไปเมื่อคุณเริ่มเป็นตัวเอง แต่คุณก็จะได้โอกาสเจอคนที่คู่ควรกับคุณด้วย ความเปราะบางจะช่วยกะเทาะเปลือกที่เราหุ้มตัวเองไว้ว่าเราควรจะเป็นคนแบบไหน เราควรจะทำอะไร ลึกเข้าไปในแก่นจะเห็นความเป็นมนุษย์ที่เป็นธรรมชาติ หรือ Authentic Self ซึ่งหมายถึง การเป็นเนื้อแท้ การเป็นตัวเอง ความเปิดกว้าง ความจริงใจ การไม่พยายามเป็นอย่างอื่น ความธรรมชาติ มันยากที่จะนิยาม แต่ผมเชื่อว่าถ้าหากได้เห็นคนที่มีความธรรมาชาติหรือเป็นตัวเองจะนึกออกเองว่าเป็นอย่างไร
หลวงปู่ติช นัท ฮันห์ พระภิกษุเซน เคยกล่าวไว้ว่า เมื่อไหร่ก็ตามที่เราเข้าใจความทุกข์ในจิตใจ ความกรุณาในหัวใจเราจะเบ่งบาน และสามารถแผ่ขยายความกรุณา (Compassion) นั้นไปให้ผู้อื่นได้ด้วย ผมคิดว่าการเข้าใจความเปราะบางก็เช่นกัน
ช่วงแรกที่เริ่มยอมรับและเผชิญหน้ากับความเปราะบางอาจทำให้คุณรู้สึกไม่ปลอดภัย ไม่มั่นใจในการกระทำตนเอง คุณอาจกังวลที่ต้องพูดว่าตัวเองรู้สึกอย่างไร คุณอาจกังวลที่ต้องยอมรับว่าคุณทำอะไรได้ไม่เก่ง บางครั้งการพูดว่าคุณไม่รู้บ้างอาจเป็นเรื่องยาก คุณอาจประหม่าเวลาที่จะบอกรักคนรอบข้าง คุณอาจรู้สึกเขินเวลาต้องพูดชมใครบางคนจากใจจริง คุณอาจรู้สึกแย่เวลาต้องยอมรับว่าตนเองผิดบ้าง คุณอาจวิตกกังวลเวลาต้องเผชิญกับอารมณ์ที่เปราะบาง ทั้งหมดนี้อาจเป็นแบบฝึกหัดที่ยากสำหรับคนที่ปกปิดความรู้สึกตนเองมาตลอด แต่สุดท้ายคุณจะผ่านไป
อย่างไรก็ตาม ความเปราะบางไม่ใช่การเปิดเผยตัวตนทั้งหมด อาจมีคนบางกลุ่ม บางสถานที่ บางเหตุการณ์ที่คุณเลือกที่จะปิดมันไว้เพราะคุณรู้ดีว่าหากเปิดเผยไปมันจะเป็นผลเสียมากกว่า ตรงจุดนี้เป็นศิลปะที่ต้องพิจารณาด้วยประสบการณ์ และความเปราะบางก็ไม่ใช่เครื่องมือที่ใช้เพื่อบอกให้คนเห็นอกเห็นใจหรือสงสารเช่นเดียวกัน แต่มันคือการแสดงความเป็นตัวเอง-เราแค่เป็นเพราะเราเป็นแบบนั้น แก่นของความเปราะบางคือ การกล้าอยู่กับความรู้สึกเปราะบาง การกล้ายอมรับข้อผิดพลาด การกล้าอยู่ในบทสนทนาที่ข่มขื่น
สิ่งที่ขัดการเข้าถึงความเปราะบาง
- การพยายามเอาใจคนอื่นจนละเลยตนเอง (People Pleaser)
- การเป็นคนรักความสมบูรณ์แบบจนปฏิเสธความผิดพลาด (Perfectionist)
- การไม่กล้าปฏิเสธผู้อื่น (Yes Man)
- การไม่กล้าขอความช่วยเหลือเพราะกลัวเป็นภาระ
- การไม่กล้าบอกรักเพราะกลัวถูกปฏิเสธ
- การไม่กล้ายอมรับความผิดเพราะไม่อยากมองว่าตนเองผิดพลาด
- การไม่กล้าพูดขอโทษ เพราะคิดว่ามันคือการเสียศักดิ์ศรี
- การไม่กล้าบอกรัก หรือชื่นชม เพราะกลัวการบอกความรู้สึกที่แท้จริงให้คนรับรู้
- การไม่กล้าล้มเหลวหรือผิดพลาด
ความเป็นมนุษย์มีทั้งแง่บวกและแง่ลบ ในความเข้มแข็งมีความเปราะบาง ในความเปราะบางมีความเข้มแข็ง ความเปราะบางคือแผนที่ขุมทรัพย์ที่เอาไว้สำรวจตนเอง ซึ่งจะทำให้เราเห็นว่าพื้นที่ตรงไหนที่เรายังต้องทำความเข้าใจตัวเองเพิ่ม เพราะฉะนั้นอย่าโกรธตัวเองไปเลยหากยังคงพบพื้นที่เปราะบางในใจ
หลายครั้งความเปราะบางมีขุมทรัพย์ในนั้นด้วย หากคุณเป็นคนที่ไม่ค่อยเก่งในการสามารถปฏิเสธคนอื่น บางคนอาจมองว่าคุณเป็นคนอ่อนแอไม่กล้ายืนยัดเพื่อตัวเอง อีกมุมอาจมองได้ว่าคุณเป็นคนที่นึกถึงจิตใจคนอื่น
หากคุณเป็นคนไม่ชอบความล้มเหลว ขุมทรัพย์ของคุณอาจเป็นความรอบคอบ
เวลาจะเยียวยาความเปราะบางในหัวใจคุณ แต่ไม่ใช่ทุกความเปราะบางที่จะได้รับการเยียวยาแม้เวลาผ่านไปแค่ไหนก็ตาม และแม้เราจะทำความเข้าใจและก้าวข้าวผ่านความเปราะบางแล้วก็ไม่ได้หมายความว่าความเปราะบางจะหายไป กลับกันเลย ความเปราะบางจะยังคงเป็นส่วนหนึ่งของคุณเสมอ
บนเส้นทางของการเข้าใจและโอบกอดความเปราะบางไม่ใช่เรื่องง่าย มันอาจไม่ได้เกิดขึ้นในวันเดียว ฉะนั้น จึงอยากชวนให้ค่อยเป็นค่อยไปกับตัวเอง แต่รับรองได้เลยว่าหากวันนี้คุณเริ่มฝึกที่จะโอบกอดด้านที่เปราะบาง กล้าที่จะเป็นตัวเอง-แม้อาจถูกเกลียด เลิกฝืนเป็นคนแบบที่สังคมคอยบอก ซื่อสัตย์และกล้าหาญที่จะฟังเสียงหัวใจตนเอง ความเปราะบางเหล่านั้นจะเป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้คุณมีความสัมพันธ์กับตนเองและคนรอบข้างข้างที่ลึกซึ้งขึ้น อีกทั้งยังช่วยให้คุณเป็นคนที่มีความรัก ความเมตตา ความอ่อนโยน ความสร้างสรรค์ และความกล้าหาญด้วย
